Het maken van een kunstzwerm

Ieder bijenvolk wil zich vermeerderen, dit doen zij door het volk te delen, waarbij de koningin (moer) met een groot gedeelte van het volk besluit om te vertrekken, dit noemen ze zwermen. Je kan er van uit gaan dat dit niet gebeurt op het tijdstip van jouw keuze. De enige manier voor de imker, om deze vermeerdering op zijn of haar voorwaarden te laten plaatsvinden, is om op een min of meer kunstmatige wijze, het volk te splitsen. Ook wel genoemd, het maken van een koninginnen aflegger of kunstzwerm.

Ter voorbereiding van deze operatie heb je een extra kast(je), met zes of tien ramen. In dit kastje heb je ramen met kunstraat en minimaal een raam met verzegeld voer vanuit het hoofdvolk, de vliegspleet van de nieuwe kast moet gesloten zijn! Onderstaand de volgorde van werken, indien er een combinatie is van twee broedkamers en een of meerdere honingkamers.

De kast open maken

Haal het dak van de kast en leg deze, in de buurt, omgekeerd zodat de binnenzijde naar boven wijst. Haal de honingkamer(s) van de bovenste broedkamer. Geef daarvoor even een pufje rook als je de beitel tussen de bakken wrikt en er een klein spleetje is. Maak met de honingkamer een draaiende beweging en til deze gelijktijdig op. Zet de honingkamer(s) schrijlings op het omgekeerde dak. Vervolgens haal je de twee broedbakken van elkaar op de zelfde wijze als bij de honingkamer(s). Zorg voor een tweede dak waarop je de bovenste broedkamer neerzet. Leg op deze broedkamer een dekplank terwijl je met de andere broedkamer bezig bent.

De moer zoeken

Begin in de onderste broedkamer, gebruik bij het zoeken zo min mogelijk rook anders jaag je de moer door de kast. Haal het middelste raam uit de broedkamer en bekijk deze. Bij het bekijken van het raam hoef je niet iedere bij aan te kijken, prent het beeld van de moer in en “lees” het raam als een krant. Hang het raam, nadat het bekeken is, apart in een kastje of in een kunststof bak zoals bij de cursus. Ga nu links of rechts van uit het midden de raten te bekijken, net zoals de eerste, totdat alle ramen bekeken zijn. Heb je alle ramen bekeken in de onderste broedkamer en de moer niet gevonden, ga dan op de zelfde wijze te werk met de bovenste broedkamer. Let op! Maak niet de fout om de bovenste broedkamer op de onderste broedkamer te zetten omdat het een gemakkelijke werkhoogte is! Je loopt dan het risico dat de moer van de bovenste broedkamer naar de onderste, net gecontroleerde, broedkamer loopt.

De moer gevonden

Als je de moer gevonden hebt zet je het raam met de moer even apart in een kunststof bak zoals bij de cursus. Je gaat nu uit de boven broedkamer zeven ramen met bijen afslaan in de klaargezette extra kast met gesloten vliegspleet. Je kunt met een plantenspuit, voor het afslaan de ramen met bijen even een licht water broesje geven, waardoor er bij het afslaan minder bijen opvliegen. Nadat de zeven ramen met bijen zijn afgeslagen is het nu zaak om de moer ook in de nieuwe kast te krijgen. Je kunt hare majesteit niet zomaar in de nieuwe kast afslaan, maar je zou haar kunnen laten overlopen met een beetje aandrang. Zit de moer in de nieuwe kast met de benodigde ramen kunstraat ingehangen, sluit vervolgens de kast door de dekplank en het dak op de kast te plaatsen.

Hang geen raam met de moer en broed in de nieuwe kast! Je geeft dan de kunstzwerm varroa’s mee die in het gesloten broed zitten!

Verwijderen van zwermcellen

Na het maken van de kunstzwerm ga je nog een keer door het hoofdvolk beginnend in de onderste broedkamer en vervolgens in de bovenste broedkamer. Haal alle zwermcellen weg die je tegen komt, ook speeldoppen of wat er ook op lijkt. Haal alle doppen weg of beschadig ze dusdanig dat de bijen deze doppen zelf zullen verwijderen. Om goed te kunnen zien of er zwermcellen of speeldoppen zijn sla je de raten af, dit hoeft niet tot de laatste bij.

Plaatsen van de kunstzwerm

Als je de net gemaakte kunstzwerm naast het hoofdvolk zet, dan vliegen alle bijen die ouder zijn dan 10 dagen terug naar het hoofdvolk en blijft de kunstzwerm zonder volwassen bijen! Als je de mogelijkheid hebt om voor drie weken de kunstzwerm ergens anders neer te zetten is dit goed voor het nieuwe volk. De afstand hoeft niet noodzakelijk drie kilometer te zijn, 800 meter is voldoende! Laat het volk, na het vervoer, op de nieuwe plek even tot rust komen en open dan de vliegspleet. Deze vliegspleet verklein je tot acht centimeter.

Voeren van de kunstzwerm

Laat de kunstzwerm enkele dagen met rust en ga daarna, bij minder goed weer, de bijen voeren. De kunstraat moet worden uitgebouwd en extra voer is hiervoor nodig. Gebruik voor het voer het mengsel wat te koop is in de winkel of maak zelf suikerwater, het recept is: witte suiker en water in een 1 op 1 mengsel, zorg dat de suiker goed is opgelost in het water. De hoeveelheid die je moet voeren is ongeveer een jampot per dag, voor tien dagen lang. Kijk na een week of er een broednest(je) gevormd is. Neem contact op indien dit niet het geval is!

Varroa’s bestrijden.

Na het maken van de kunstzwerm is het een uitgelezen moment om de varroa te bestrijden. Het duurt namelijk negen dagen voordat het eerste broed in de kunstzwerm wordt gesloten, waardoor alle varroa mijten die zich op de bijen bevinden goed bestreden kunnen worden. Een goed moment hiervoor is als het nieuwe volk gesetteld is, ongeveer na een dag of vijf.

Gebruik voor de bestrijding een oplossing van 30 gram oxaalzuurzout, opgelost in 1 liter water. Druppel, met een spuit, vijf milliliter in een straatje bijen. In het hoofdvolk kan je varroa bestrijden zodra het laatste broed van de oude moer is uitgelopen, ongeveer drie weken na het maken van de veger. Als je een zwerm gekregen hebt en gehuisvest, bestrijd dan ook hier de varroa na een dag of vijf zoals hierboven beschreven.

Doe in ieder geval iets! Of oxaalzuurzout druppelen of mierenzuur verdampen en draag hierbij een masker ter bescherming van de luchtwegen!

30 gram oxaal in 1 L. water voor het besproeien/druppelen in de zomer. 35 gram oxaal in 1 L. suikerwater 1 op1 voor het druppelen in de winter.
Gebaseerd op de folder van het WUR.

Klik HIER voor het downloaden van deze folder in PDF formaat